Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2018

Οι πολιτικές του ασύλου στην Ευρώπη. Οι περιπτώσεις της Βρετανίας και της Ιταλίας.

picture: from Matilde Spoldi’s presentation


                                      ARISE / ITAKA TRAINING                          
  LAMEZZIA TERME, ITALY, 10-17 OCTOBER 2018


Θα πρέπει να προβληματιστούμε και να επαναπροσδιορίσουμε ακόμα, εάν χρειαστεί, όρους και ορισμούς, όπως η παγκόσμια μετανάστευση. Με αυτό το θέμα ασχοληθήκαμε με την προσέγγιση της ανθρωπολόγου κας Milca Colombo.
Τα μεταναστευτικά ρεύματα δεν είναι μόνο αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως Έλληνες. Οι φτωχότερες χώρες στέλνουν ανθρώπους στις πλουσιότερες, οι χώρες όμως στο ενδιάμεσο της μετάβασης είναι που πρέπει να διαχειριστούν τον μεγάλο όγκο της μετανάστευσης. Υπάρχει μεγάλη εσωτερική μετανάστευση από τη νότιο- ανατολική Ασία στη Μέση Ανατολή, ενώ το μεγαλύτερο ρεύμα των ανεξάρτητων μεταξύ τους χωρών, είναι το σταθερό ρεύμα από το Μεξικό στις ΗΠΑ. Υπάρχει τέλος μια κυκλική πορεία εσωτερικής μετανάστευσης μεταξύ των χωρών της υπο-σαχάριας Αφρικής. Ο αριθμός αυτός υποσκελίζει τον αριθμό των μεταναστών που εγκαταλείπουν την Αφρική. 


Γιατί όμως οι άνθρωποι είναι μετανάστες; Από δική τους επιλογή ή γιατί εξαναγκάζονται; Υπάρχουν διάφοροι τύποι μετανάστευσης:
Οικονομική: όταν οι άνθρωποι ψάχνουν δουλειά ή όταν ακολουθούν την καριέρα τους
Κοινωνική: μετακίνηση για καλύτερη ποιότητα ζωής ή για ένωση με φίλους και συγγενείς
Πολιτική: για την αποφυγή πολιτικών διώξεων ή εξαιτίας πολέμου ή για διαβίωση σε ένα καλύτερο σύστημα
Περιβαλλοντική: για προστασία από φυσικές καταστροφές
Ο μεγαλύτερος αριθμός των μεταναστών και όχι μόνο των προσφύγων, έχουν στη διάθεσή τους πολύ λίγους νόμιμους τρόπους για να μετακινηθούν από μια χώρα στην άλλη.
Πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους πρέπει κατ΄ αρχάς να καταφέρουν να ξεφύγουν αν τυχόν διώκονται και να βρουν τα χρήματα για να υποστηρίξουν το ταξίδι τους. Έχουν στο μυαλό τους ότι κάποια στιγμή ίσως μπορέσουν να επιστρέψουν να δουν συγγενείς και την πατρίδα και έχουν να ανταπεξέλθουν στις απάνθρωπες πολλές φορές συνθήκες του ταξιδιού και την πείνα. Έχουν να αντιμετωπίσουν τους διακινητές και το χειρότερο – τον θάνατο – από τις κακουχίες ή τον πνιγμό στα θαλάσσια περάσματα.
Κατά την άφιξη και μετά το ταξίδι οι προκλήσεις για τον πρόσφυγα ή μετανάστη δεν τερματίζονται. Πρέπει να δεχτούν και να υιοθετήσουν τις τοπικές συνήθειες και τη γλώσσα. Έχουν να αντιμετωπίσουν τη γραφειοκρατία μαζί με τις συνακόλουθες μετα-τραυματικές διαταραχές (πολύ σοβαρός ο ψυχολογικός παράγοντας). Οι ανάγκες είναι πολλές, πολλοί από αυτούς, εάν βεβαίως το καταφέρουν, βρίσκουν δουλειές με πολύ χαμηλό μισθό, συχνά πολύ κατώτερο των προσόντων τους και τέλος έρχονται αντιμέτωποι με διακρίσεις και τον ρατσισμό. 
Οικονομική μετανάστευση και βίαιη μετανάστευση: πολλές φορές δεν είναι ξεκάθαρο. Μπορεί να συνυπάρχουν και τα δύο. Ο χαρακτηρισμός του μετανάστη ή του πρόσφυγα δεν είναι πάντα εύκολος.
Με τη διακήρυξη της Γενεύης των Ηνωμένων Εθνών το 1951 καθορίστηκε ο όρος «πρόσφυγας»: κάποιος που εξαναγκάστηκε να φύγει από την πατρίδα του εξαιτίας κινδύνου που απειλεί τους ανθρώπους και που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο εάν επιστρέψει, όπως βασανιστήρια και θανατική ποινή. 
Και μερικές διαπιστώσεις που προκύπτουν από στατιστικά στοιχεία.
i. Camps προσφύγων: δεν είναι πλέον ένας χώρος με σκηνές, αλλά ολόκληρες κοινωνίες ανθρώπων. ii. Οι μεγαλύτερες κατασκηνώσεις προσφύγων δεν είναι στην Ευρώπη (Κένυα, Αιθιοπία, Λωρίδα της Γάζας, Ιορδανία, Τουρκία). iii. Οι αφίξεις προσφύγων μειώνονται σημαντικά (178.500 καταγραφή στις 31.12.2017 – 362.300 στις 31.12.2016 – 1.015.000 στις 31.12.2015). 
Ένας λόγος είναι ο Κανονισμός του Δουβλίνου. Σύμφωνα με αυτόν, κατά την καταγραφή των στοιχείων στα σημεία υποδοχής των αιτούντων ασύλου, τα στοιχεία ενημερώνονται σε βάση δεδομένων «ορατή» από πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί με τη λήψη αποτυπωμάτων. 60% των αιτήσεων απορρίπτονται και οι εν δυνάμει αιτούντες άσυλο, «απογοητεύονται». Έτσι σταμάτησαν οι αυξημένες ροές. Αλλά και η Ε.Ε. δεν δέχεται με ευκολία τα αθρόα μεταναστευτικά ρεύματα.
Πώς δίδεται άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το άτομο που αιτείται άσυλο το δηλώνει στην Υπηρεσία των Συνόρων. Γίνεται ο πλήρης φάκελος, συνέντευξη/αποτυπώματα… και τον αναλαμβάνει ένας υπάλληλος. Δίδεται στο άτομο ενός είδους δίμηνης άδειας παραμονής και το άτομο αυτό κρατείται. Ακολουθεί δεύτερη συνέντευξη από τον υπάλληλο, όπου και κρίνεται αν θα δοθεί άσυλο ή όχι. Αν η απάντηση είναι θετική αποκτά το καθεστώς του πρόσφυγα και μπορεί να παραμείνει έχοντας τις παροχές της ανθρωπιστικής βοήθειας, σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να επαναπατριστεί. Με τη θέλησή του ή εξαναγκαζόμενος. Αυτό που πρέπει να αναφέρουμε είναι πως ο πρόσφυγας δεν επιτρέπεται να δουλέψει (έχει οικονομική βοήθεια από το κράτος) και αν τυχόν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, παίρνει ένα σχετικό επίδομα καθώς και στέγη όπως και οικονομική και ιατρική βοήθεια. Σε περίπτωση που είναι υγιής και το αίτημά του γίνει δεκτό, δεν μπορεί να μείνει σε δομές προσφύγων. Είναι ελεύθερος να αποφασίσει πού θα μείνει. Τα παιδιά έχουν πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση. Επιτρέπεται η δράση πολλών ΜΚΟ καθώς και η βοήθεια από εθελοντές. Τα κέντρα κράτησης είναι χωρίς ανέσεις, μοιάζουν με φυλακές.

Πώς δίδεται άσυλο στην Ιταλία.

Το άτομο προφορικά δηλώνει ότι ζητά άσυλο. Γίνεται καταγραφή με τη βοήθεια διερμηνέα και λήψη αποτυπωμάτων. Το αίτημα πηγαίνει σε Επιτροπή και ορίζεται ημερομηνία συνέντευξης. Υπάρχει περιθώριο 30 ημερών για να οριστεί ημερομηνία και άλλων 30 για να βγει η απόφαση. Η όλη διαδικασία όμως, μπορεί να διαρκέσει μέχρι 18 μήνες. Κατά τη διάρκεια της αναμονής, ο αιτών άσυλο παίρνει εξάμηνη VISA και μετά από ένα δίμηνο παραμονής στην Ιταλία, μπορεί να δουλέψει. Εάν το αίτημά του απορριφθεί, πρέπει να εγκαταλείψει τη χώρα σε 15 ημέρες. 

Το ιταλικό σύστημα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών.

Σύμφωνα με την παρουσίαση της κας Alessandra Cugnetto, συνεργάτιδας των φορέων δράσης για το μεταναστευτικό στην Καλαβρία και μιας εκ των διοργανωτών του Συνεδρίου, το ιταλικό σύστημα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών καλείται SPRAR. Sistema de Protezione per Richiedenti Asilo e Rifugiati
Περιλαμβάνει δύο φάσεις υποδοχής:
Πρώτη φάση Hotspot
                      Regional Hub (κέντρα πρώτης υποδοχής)
                      CRP (κέντρα διαμονής και επαναπατρισμού)
Δεύτερη φάση SPRAR
το σύστημα υποδοχής και προστασίας των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, που ιδρύθηκε με τον Ν.189/2002.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μέχρι τον Ιούλιο του 2018 μέσω του SPRAR έχουν υλοποιηθεί 877 projects και έχουν δημιουργηθεί 35.881 μέρη, εκ των οποίων 3.727 στην Καλαβρία, όπου έχουν φιλοξενηθεί πρόσφυγες, ασυνόδευτοι ανήλικοι και άτομα με αναπηρία.
Με τo SPRAR, το «ολοκληρωμένο σύστημα υποδοχής»,  επιδιώκεται η παροχή κάθε είδους πληροφόρησης και βοήθειας έτσι ώστε οι πρόσφυγες να ενταχθούν στην κοινωνία και στον χώρο εργασίας. Μέχρι 6 μήνες μπορούν οι πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο να μείνουν στο σύστημα κι όταν αποκτήσουν την ΑΔΕΙΑ (PERMIT) μπορούν να μείνουν στη Ιταλία ή να ταξιδέψουν στην Ευρώπη. Η γραφειοκρατία σε πολλές περιπτώσεις όμως τους καθυστερεί. Η «άδεια» δίδεται από την Αστυνομία. 
Το SPRAR έρχεται να αντικαταστήσει τα CAS τα μεγάλα κέντρα έκτακτης φιλοξενίας που είχαν στηθεί χωρίς σχεδιασμό και με πολύ κακές συνθήκες διαβίωσης. Αντί αυτών υπάρχουν τώρα δομές που φιλοξενούν μέχρι 100 άτομα και μικρότερες που φιλοξενούν μέχρι 5 άτομα (τα μικρά βρίσκονται συνήθως σε χωριά όπου η ενσωμάτωση επιτυγχάνεται ευκολότερα). 
Προσπάθεια όλων είναι να δημιουργηθεί ένα «μονοπάτι ανθρωπιστικό» (corridori umanitari) που θα βοηθά με νόμιμο τρόπο τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Ευρωπαϊκές Αξίες – Αισιοδοξία για το μέλλον.
Σε έρευνα ανάμεσα σε ευρωπαίους πολίτες για το ποιες θεωρούν σημαντικότερες αξίες, στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ακολουθούν η Δημοκρατία, η Εμπιστοσύνη στους Νόμους, η Ανεξιθρησκία, η Εθνικότητα και στη βάση που όλα ξεκινούν, η Ουμανιστική Σκέψη. Σε αυτούς τους 6 πυλώνες βασίζεται το ευρωπαϊκό σύστημα αξιών βάσει των οποίων η Ευρώπη παρεμβαίνει για βοήθεια ή παρέχει βοήθεια. 
Με τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ξεκίνησε η διάλεξη της κας Matilde Spoldi, η οποία είναι «Θεραπευτική Ανθρωπολόγος» (μια ειδικότητα που δεν είναι γνωστή στην Ελλάδα - δεν είναι γιατρός) και που είχαμε τη χαρά να την παρακολουθήσουμε στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, αποδεχόμενη την πρόσκλησή μας.
Είναι σημαντικό να προβάλλονται οι ευρωπαϊκές αξίες με σκοπό την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστών και προσφύγων. Λαμβάνοντας υπόψη τις κοινές αντιλήψεις των ευρωπαίων πολιτών, η Ευρώπη προσανατολίζεται σε νέες στρατηγικές σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.
Η κυριότερη στρατηγική είναι «Η Στρατηγική της Ευρώπης 2020». Πρόκειται για 10ετή σχεδιασμό με σκοπό να δημιουργήσει τις κατάλληλες εκείνες συνθήκες για την ανάπτυξη και τη μείωση του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι οι σκέψεις για το επόμενο βήμα: Το «Πέρα από το 2020», το ευρωπαϊκό δίκτυο για την καταπολέμηση της φτώχειας. Αποσκοπεί στο να βρει θέσεις εργασίας στους μετανάστες, στην κοινωνική τους ενσωμάτωση και στην ουσιαστική και καθοριστική για τις ζωές τους βοήθεια!


                                                                                                 Ελένη Θ. Παπαδοπούλου
                                                                                                εκπαιδεύτρια ΣΔΕ

                                                                                                  STAND BY ME LESVOS

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου